De relatie met mijn moeder is op zijn zachtst gezegd tumultueus. Dat is het al zo lang ik me kan herinneren en de geboorte van mijn dochter heeft daar nog een bijkomende intensiteit aan toegevoegd. Samen met mijn moeders moeder zijn we nu vier generaties vrouwen die tegelijk hier op aarde zijn. Dat is heel wat karma en ik voel dat het mijn taak is dit te doorvoelen, zodat de moederlijn kan gezuiverd worden naar de komende generaties toe.
Disclaimer
Voordat we verder gaan wil ik benadrukken dat mijn blog in het algemeen en dit bericht in het bijzonder geschreven zijn vanuit mijn perspectief. Het is mijn waarheid, mijn beleving. Dit betekent dat andere personen het wellicht anders zullen beleefd hebben. Maar dat gegeven doet niets af van mijn beleving. Mijn gevoel en ervaring blijven even waarachtig, ook al kijkt iemand anders op een volledig andere manier terug naar de situatie.
Met dit bericht wens ik mijn ruimte in te nemen om mijn waarheid te vertellen. Laat het een uitnodiging zijn naar jou, lezer, om hetzelfde te doen.
Gaslighting
Te vaak heb ik gehoord dat mijn waarheid niet waarachtig was. Dat ik te gevoelig ben. Dat ik overdrijf. Dat ik spoken zie. Dat ík het probleem ben. Dat ik een moeilijk kind/mens ben. Dat ik te snel op mijn paard zit….
Dit fenomeen heet gaslighting en is een manier van emotionele manipulatie waarbij het slachtoffer uiteindelijk gaat twijfelen aan zichzelf en en de eigen waarnemingen. Het is een techniek die gebruikt wordt om controle te houden, om een bepaald machtsevenwicht te behouden en de andere persoon te destabiliseren.
Het hoeft geen betoog dat deze techniek schadelijk is voor het slachtoffer van gaslighting. Niet alleen heeft het grote gevolgen voor het zelfvertrouwen van de persoon in kwestie, vaak is het ook zo dat dit fenomeen gedragen wordt door de omgeving/het familiesysteem. Anderen zien vaak een andere kant van de gaslighter, waardoor die versterkt wordt in zijn/haar verhaal en het slachtoffer weggeschilderd wordt als dramatisch/overgevoelig/een negatieve persoon… In werkelijkheid is dit ook een vorm van gaslighting en kan dit verder bijdragen aan het negatieve zelfbeeld van het slachtoffer, waarbij die steeds meer gaat geloven dat hij/zij werkelijk het probleem is en niet meer kan/mag vertrouwen op de eigen ervaring omdat die klaarblijkelijk niet stroken met de werkelijkheid.
Over gaslighting volgt later meer in een ander bericht. Vandaag vond ik het belangrijk dit onder de aandacht te brengen omdat het een belangrijke invloed gehad heeft in mijn leven. Emotioneel misbruik hoeft niet altijd “groot” te zijn. Wanneer je van kleins af aan op veel verschillende subtiele manieren te horen krijgt dat je niet goed genoeg bent, heeft dit evident een gevolg voor de latere emotionele ontwikkeling.
Het begin
Mijn relatie met mijn moeder was altijd moeilijk. Als kind nam ik daarvoor zelf de verantwoordelijkheid op. Toen mijn moeder geboren was, werd ze de eerste drie maanden van haar leven achtergelaten in het ziekenhuis. Er waren verbouwingen aan de gang en er was geen ruimte voor een baby. Het is een vaag verhaal en we spreken over bijna 60 jaar geleden. Wat wel vast staat, is dat dit een grote impact gehad heeft op mijn moeder.
Onveilig gehecht, van de geboorte af het gevoel gehad niet gewild te zijn. Ik ben zelf heel gevoelig. Waar ik doorheen mijn leven muren opgetrokken heb, stond ik als kind nog volledig open. Dit maakte dat ik bij mijn moeder die grote nood kon voelen om graag gezien te worden, om verzorgd te worden… Al heel jong ben ik die rol gaan invullen. Systemisch stond ik boven mijn moeder en nam ik de rol aan van moeder van mijn moeder.
Ik voelde ook heel erg aan dat mijn moeder een slachtoffer was en dat ze er zelf helemaal niets kon aan doen. Ze was slachtoffer van de dingen die haar overkomen waren en daardoor was ze wie ze was. Ze wist niet beter. Wanneer er dus iets gebeurde thuis, of er was een conflict, dan nam ik daarvoor verantwoordelijkheid op. Verontschuldigingen kwamen en komen steeds maar van één kant. Want er is maar één iemand in fout wanneer er iets gebeurt en dat ben ik. (Gedeelde) verantwoordelijkheid bestaat niet in de wereld van mijn moeder. Schuldbesef ook niet.
Dit creërde een dynamiek waarbij ik steeds verantwoordelijkheden op mij nam die niet aan mij toebehoorden. Mijn moeder kon op haar beurt alles gemakkelijk van zich afschuiven. Waarom zelf verantwoordelijkheid opnemen voor dingen die verkeerd gaan in je leven, wanneer iemand anders dit al claimt?
Een kind is loyaal aan zijn/haar ouders. Een kind houdt onvoorwaardelijk van hen en zal alles in het werk stellen om liefde te bekomen. Ik was steeds op zoek naar die liefde en wanneer ik die niet kreeg, dacht ik dat ik zelf iets gedaan moest hebben waardoor die liefde niet naar mij toe kwam.
Hoewel ik dus altijd geweten heb dat er “iets” niet klopte in de relatie tussen mijn moeder en mij, heb ik dit altijd weggestopt. Ik kon verantwoorden waarom mijn moeder mij geen liefde kon geven en daarmee was de kous af. Ik heb mezelf nooit toelating kunnen geven om al die emoties toe te laten. Om te treuren om het verlies aan de liefde waar ik onvoorwaardelijk recht op had.
Mijn moeder is ook een meester in het zich in de slachtofferrol wentelen. Ze maakt het vrij goed en snel duidelijk wat háár overkomen is. Hoe zij weerloos is en haar vanalles aangedaan wordt. Mijn moeder heeft een heel sterk charisma. Ze komt over als een vlotte, vriendelijke vrouw. Op het eerste zicht lijkt er niets aan de hand. Op het eerste zicht denk je: “Jeetje, wat heeft die vrouw veel meegemaakt. Wat is ze sterk om dit allemaal te doorstaan”. Ze is een meester-manipulator die er steeds in slaagt hulptroepen op te trommelen wanneer ze in nood zit om die vervolgens achter te laten wanneer ze niet meer nodig zijn.
Mijn leven lang draag ik het idee mee dat er iets mis is met mij. Dat ik niet deug. Dat ik iets doe met mensen, waardoor ze op een bepaalde manier op mij reageren. Wanneer iets goed loopt in mijn leven voel ik mij een fraudeur, want ik verdien het niet om succes te hebben. Ik ben en door en door slechte persoon. Mijn moeder noemde mij Saratte. Want dat was ik, een rat. En ook hier werd ik zo gemanipuleerd dat ik het allemaal geloofde. Er was iets fundamenteel fout met mij.
In mijn latere leven heb ik vaak mogen horen dat ik wat meer zelfvertrouwen mag hebben. Dat ik wat meer in mezelf mag geloven, dat ik wat meer van mezelf mag houden…. Dit zijn allemaal echter gemakkelijke uitspraken. Wanneer je als kind geen liefde ervaren hebt, is het niet evident om dit vanuit het niets allemaal op te bouwen…
Ik ben wakker geworden voor deze realiteit wanneer ik zelf moeder werd. Toen ik dat kleine wezentje in mijn armen hield, werd er iets wakker in mij. Ik voelde iets wat ik nog nooit eerder gevoeld had in mijn leven: onvoorwaardelijke liefde. Ik hield van mijn dochter nog voor ik wist wie ze was. Ik hield van haar, onafhankelijk van alle gedrag dat ze ooit zou stellen. Ik zag haar prachtige ziel en voelde me meteen verbonden.
Terwijl mijn hart elke dag groter en groter werd en zich vulde met liefde, voelde ik tegelijk een immense leegte: waarom heeft mijn eigen moeder mij nooit graag gezien? Hoe was dat nu mogelijk dat ze mij in haar armen hield en niets kon voelen?
Mijn leven lang heb ik het gevoel gehad dat ik niet graag gezien was. Dat er niet van mij gehouden werd. Wanneer ik hierover sprak met anderen kreeg ik steevast te horen dat mijn gevoel niet echt was, dat het niet waar was, dat ik niet zo mocht denken. Nooit was er eens iemand die mij toeliet ruimte te geven aan dat gevoel en mij vroeg wat dat met mij deed, hoe ik me daarbij voelde…. Door mijn ervaring weg te zetten als “onwaar”, was er ook geen ruimte voor compassie of empathie. Want hoe kan je meeleven met iemand wanneer je zijn/haar ervaring niet erkent?
Van toen ik zwanger was, kwamen er echter verhalen van vroeger naar boven. Zwangerschap doet blijkbaar iets met mensen, ook mensen in de omgeving… Er kwamen verhalen naar boven die ik nog nooit eerder gehoord had. Sommige anecdotes waren een bevestiging voor mijn gevoel dat ik nooit graag gezien was…
In een intense therapiesessie kwam naar boven dat mijn moeders aversie er al zat van bij mijn geboorte. Het hele proces had ze als pijnlijk ervaren. Een pijnlijke knip zorgt er voor dat ze op sommige momenten nog steeds pijn heeft en ze heeft nooit nagelaten dat duidelijk te maken. Dat zij door mijn geboorte, door mijn komst op aarde, pijn heeft. Ook de borstvoeding was een pijnlijk proces en dat heeft ze ook vaak verteld. Mij ter wereld brengen, mij voeden was een opdracht, een pijnlijk gebeuren.
En daar komt het vandaag nog steeds op neer. Mijn moeder geeft mij telkens het gevoel dat ik haar iets aangedaan heb. Zij is een slachtoffer van allerlei onrecht dat haar aangedaan wordt.
Waar ik vandaag het meeste op vastloop, is haar gebrek aan verantwoordelijkheidszin. Want als we die retoriek doortrekken, zou het betekenen dat ik een vrijkaart heb om mijn dochter op dezelfde manier te behandelen. En zij haar dochter op haar beurt. En haar dochters dochter,… Tot in de oneindigheid.
Ik kies ervoor om het anders aan te pakken. Om in therapie te gaan, om aan mezelf te werken. Om oude pijn los te laten en met mildheid naar mezelf en anderen te kijken. Ik ben er van overtuigd dat die mildheid naar mijn moeder ook nog zal komen, maar ik ben nog niet zo ver. Nu ben ik vooral teleurgesteld, kwaad, ontgoocheld, verdrietig…
En ik geef mezelf de toestemming om al deze emoties te voelen. Want ook mij is onrecht aangedaan en die waarheid mag ook bestaan. Mijn verhaal mag ook ruimte krijgen om verteld te worden. Want hier ligt de basis van heling.
Lieve ziel, neem vandaag even de tijd om na te gaan waar jij meer ruimte in mag gaan nemen. Welke verhalen willen gehoord worden?
Wees welkom om jouw ruimte in te nemen in de reacties hieronder
